Ticaret toplumu

 Müslüman toplumların kültüründe ticarete daha bir yatkınlık var. Bunun nispeten "dini" bir temeli olduğu söylenebilir: "Rızkın onda dokuzu ticarettir" vb. hükümler, Kur'an'da hakim olan ticari söylem, İslam'ın Mekke gibi bir ticari merkezde doğmuş olması vs. 

Buna karşılık yatırım düşüncesi o ölçüde kök salmış görünmüyor. Belki tul-i emel addedilmesinden, belki kısa sürede köşeyi dönme düşüncesinden, risk almak istenmemesinden vs. Yarını Allah bilir. Yarın demek gaybdır. Gayb yani bilinmeyen. Onu da Allah bilir. Bilinmeyene yatırım yapmak ne ölçüde akılcı? Muhtemelen bu düşünceler etkili olmuştur.

Yatırım uzun vadeli bir iş. Uzun süre beklemek gerek. Üstelik yapılan yatırımın isabetli olup olmadığı da zamanla belli olacak. Oysa ticarette iş böyle değil. Fırsatı yakaladığında al ve sat. Kârı realize et. Yatırım için beklemek yok, sabretmek yok, uzun vadeli risk almak yok, al ve sat. Kârı elde et. 

İslam toplumlarında kapitalizmin gelişememesinin gerisinde bu düşünce yok mu acaba?

Zor bir seçim

Selefi anlayış bizi o güne götürmek istiyor. O günün maddi koşullarını dondurmak suretiyle evrenselleştirmek istiyor. Daha doğrusu o günü aynen, olduğu gibi bugüne taşımak istiyor. 

Moderniteyi veri olarak kabul eden modernist ise tüm İslami ilkeleri bugünün değerlerine uydurmak istiyor.

Tarihselci önce metnin o gün ne anlama geldiğini keşfetmeye çalışıyor sonra da bugün aynı hükmün nasıl olması gerektiğini akıl yürütme yoluyla bulmak istiyor.

Akılcı aklın vahiyden üstün olduğunu iddia ediyor.

Nakilci ise akla güvenmiyor.

Zor bir durumdayız...

Kopyala-Yapıştır

 "Kopyala-Yapıştır" (copy-paste) uygulaması bilgisayarın yaygınlaşmasıyla hayatımıza girdi. 

Yazı yazarken, bir araştırma yaparken ya da herhangi bir konuda bir çalışma yaparken büyük kolaylık sağlayan bir uygulama. 

Ne var ki toplumsal olayları yorumlarken zaman zaman buna benzer uygulama girişimleriyle karşılaşıyoruz. 

Oysa toplumsal olaylarda "kopyala-yapıştır" imkanı yok.