Erkek egemen söylem

Son dönemlerde erkek egemen söylem konusunda çoğunlukla kadınlardan itirazlar geliyor.

Erkek egemen söylem hayatın her alanına hakim durumda, dini söylem de bunun dışında değil.

Birkaç gün önce dinlediğim bir online konferansta, ilahiyatçı bir kadın hocamız, “Matürüdi’de Kadın” konulu bir sunum yaptı. Hocamız aslında başka bir konuda çalışıyormuş, ancak her nasılsa Matüridi’nin kadın konusunu nasıl ele aldığını merak etmiş.

Anladığım kadarıyla gelenekçi dini söylemin kadın konusunda söylediklerini yeterli bulmayan, hatta bu söylemden rahatsızlık duyan, bununla birlikte şu veya bu sebeple geleneksel anlayışın dışında denilebilecek görüşlere de yaklaşamayan veya öyle görülmekten çekinen ancak yine de geleneksel söylemin içinde kalarak daha iyi bir cevap bulabilme ümidiyle hareket eden pek çok kişi gibi bu kadın hocamız da bir ümitle Matüridi’ye sarılma ihtiyacı duymuş.

Ne de olsa aklı önceleyen ya da akıl-nakil tartışmasında daha dengeli bir tutum takınmış olan Matüridi’de erkek egemen söyleme aykırı ve kendi gönlünü ve hatta tüm kadınlarımızın gönlünü hoş edecek birtakım sözler, ifadeler, değerlendirmeler bulabileceğini düşünmüş hocamız.

Ne yazık ki aradığı cümleleri tam olarak bulamamış. Geleneksel söylemden farklı yorumlanabilecek bazı sözlere, ifadelere rastlamışsa da derde deva kabilinden çarpıcı çıkışlar, geleneksel söylemi alt üst edecek yaklaşımlar görememiş.

Aradığını bulamadığı gibi, üstelik Matüridi’nin kadınları ‘aklı kıt varlıklar’ olarak gördüğüne de şahit olmuş. (Bu cümleleri okuduğunda hocamızın tavrı ne oldu acaba çok merak ediyorum. Elindeki kitabı kaldırıp attı mı yoksa saçını başını mı yoldu ya da en azından uğradığı bu hüsranla oturup bir güzel ağladı mı acaba?).

Ayrıca Matüridi’nin miras, kadının şahitliği vb. ahkama ait konularda geleneksel anlayışları aynen koruduğunu görmüş.

Hocamız bütün bunları tespit ettikten sonra, böyle olmasının doğal olduğunu, daha fazlasını beklemenin mümkün olamayacağını söylüyor.

Yani ilahiyatçı hocamız aslında geleneğe köklü bir eleştiri getirmekten çekiniyor. Korkuyor ve bu nedenle de yüksek sesle itiraz edemiyor geleneğe ve geleneksel söyleme.

Hiç değilse, kadını aklı kıt olarak gören Matüridiye, ‘karısına baksa, bunun böyle olmadığını, karşısında gayet akıllı bir varlığın olduğunu görebilirdi’ diyemez miydi?

Hocamız, kadın konusu dışındaki geleneksel hükümler söz konusu olduğunda, bunların bugün nasıl anlaşılması gerektiği konusunda kafa yorulduğunu, oysa kadın söz konusu olduğunda hemen 1400 yıl önceki geleneksel söyleme dönüldüğünü ve o konuda bir güncelleme ihtiyacı duyulmadığını söyleyerek sitemde bulunuyor.

Hocama şunu söylemek isterim: Hocam! Siz kadınlar gür sesle itiraz etmediğiniz sürece, bu erkek egemen söylem devam edecektir. Bence korkmayın, itiraz edin.

İtiraz edin çünkü yeni bir dini söyleme ihtiyacımız var. Sadece siz kadınların değil, hepimizin.